مرخصی بدون حقوق در قانون کار و نمونه نامه درخواست رسمی

مرخصی بدون حقوق در قانون کار و نمونه نامه درخواست رسمی

مرخصی بدون حقوق یکی از حقوقی است که قانون کار برای کارمندان و کارگران در شرایط خاص پیش‌بینی کرده است. این نوع مرخصی به کارکنان این امکان را می‌دهد که برای مدتی از محل کار دور باشند بدون اینکه حقوق ماهانه دریافت کنند، اما همچنان رابطه کاری با کارفرما حفظ می‌شود. بسیاری از کارکنان هنگام مواجهه با شرایط شخصی، تحصیلی یا خانوادگی نیاز به مرخصی بدون حقوق پیدا می‌کنند و ممکن است ندانند چگونه به صورت رسمی درخواست خود را ارائه دهند. در این مقاله از وبسایت وحید حاجی زاده مشاور قانون کار، ابتدا مرخصی بدون حقوق از نگاه قانون کار بررسی می‌شود و سپس یک نمونه نامه درخواست رسمی ارائه می‌کنیم تا کارمندان بتوانند به‌راحتی از آن استفاده کنند. با مطالعه این مقاله، شما با قوانین مرتبط با مرخصی بدون حقوق و نحوه نگارش یک نامه درخواست رسمی کاملاً آشنا خواهید شد.

مرخصی بدون حقوق چیست؟

مرخصی بدون حقوق نوعی مرخصی است که در آن کارمند یا کارگر برای مدتی از محل کار خود دور می‌شود، اما در طول این مدت حقوق ماهانه دریافت نمی‌کند. این مرخصی برخلاف مرخصی استحقاقی، تاثیری بر سنوات یا بیمه ندارد و بیشتر برای مواردی مانند امور شخصی، تحصیلی، مراقبت از اعضای خانواده یا شرایط اضطراری در نظر گرفته می‌شود. قانون کار نیز مرخصی بدون حقوق را به رسمیت شناخته و شرایط درخواست آن را مشخص کرده است. درخواست مرخصی بدون حقوق معمولاً به صورت رسمی و با نگارش نامه درخواست به کارفرما ارائه می‌شود تا هم کارمند و هم کارفرما از حقوق و تعهدات خود مطلع باشند. آشنایی با مرخصی بدون حقوق و نحوه استفاده صحیح از آن به کارکنان کمک می‌کند بدون ایجاد مشکل قانونی یا شغلی، نیازهای شخصی خود را مدیریت کنند.

قانون کار و مرخصی بدون حقوق

قانون کار موارد متعددی را درباره مرخصی‌ها به ویژه مرخصی بدون حقوق پیش‌بینی کرده است تا کارکنان و کارفرمایان با ابهامی مواجه نشوند. بر اساس ماده ۱۶ قانون کار، کارگرانی که از مرخصی بدون حقوق یا مرخصی تحصیلی استفاده می‌کنند، قرارداد کاری آن‌ها به مدت دو سال به حالت تعلیق درمی‌آید، با این تفاوت که مرخصی تحصیلی قابلیت تمدید تا دو سال دیگر را نیز دارد. ماده ۳۱ قانون کار به شرایط استفاده از مرخصی بدون حقوق پرداخته و ماده ۳۲ تصریح می‌کند که کارگر یا کارمند باید درخواست مرخصی خود را همراه با مدت زمان و دلیل ارائه کند و تا تأیید نهایی کارفرما محل کار خود را ترک نکند.

بر اساس ماده ۳۴، شروع مرخصی بدون حقوق مستلزم استفاده کامل از مرخصی استحقاقی است. همچنین ماده ۳۵ تاکید دارد که کارمند در زمان استفاده از این مرخصی باید موقعیت شغلی خود را حفظ کند. طبق ماده ۳۶، مدت زمان مرخصی بدون حقوق، به جز موارد ادامه تحصیل، جزو سوابق بازنشستگی محسوب نمی‌شود. ماده ۳۸ نیز بیان می‌کند که امکان استفاده از مرخصی استعلاجی همزمان با مرخصی بدون حقوق وجود ندارد.

در مورد مشمولان قانون پیراپزشکان و پزشکان، ماده ۳۹ مشخص می‌کند که حداکثر مدت مرخصی بدون حقوق دو ماه است و این مدت به طول تعهد خدمت آن‌ها اضافه خواهد شد.

مدت

مرخصی بدون حقوق در قانون کار

یکی از پرتکرارترین سوالات درباره مرخصی بدون حقوق این است که مدت زمان استفاده از آن چقدر است و شرایط بازگشت به کار چگونه است. طبق ماده ۷۲ قانون کار، مدت مرخصی بدون حقوق، نحوه بازگشت به کار و سایر جزئیات مربوط به آن باید بر اساس توافق بین کارفرما و کارگر تعیین شود. بنابراین هیچ سقف قانونی مشخصی برای همه کارکنان وجود ندارد و استفاده از این مرخصی منوط به پذیرش درخواست کارمند توسط کارفرما است؛ به عبارت دیگر، کارمند نمی‌تواند بدون اطلاع و موافقت کارفرما محل کار خود را ترک کند.

با این حال، برای خانم‌هایی که به دلیل همراهی همسر خود در ماموریت‌های کاری نیاز به مرخصی بدون حقوق دارند، قانون اجازه می‌دهد حداکثر تا ۶ سال از این مرخصی استفاده کنند. این مقررات باعث می‌شود کارکنان بتوانند نیازهای شخصی یا خانوادگی خود را مدیریت کنند بدون اینکه حقوق قانونی یا موقعیت شغلی آن‌ها به خطر بیفتد.

مراحل و شرایط مرخصی بدون حقوق

استفاده از مرخصی بدون حقوق نیازمند رعایت چندین مرحله و شرایط مشخص است. اولین نکته این است که کارمند باید تمام مرخصی‌های استحقاقی خود را مصرف کرده باشد و مدت مرخصی یک ماهه سالانه نیز پایان یافته باشد. همچنین کارگر باید نیاز واقعی خود به مرخصی بدون حقوق را به کارفرما ثابت کند.

در برخی شرایط خاص، مانند همراهی همسر برای ماموریت خارج از محل کار یا ادامه تحصیل، ارائه مدارک معتبر به کارفرما الزامی است. علاوه بر این، اگر فرد به دلیل بیماری قادر به انجام وظایف کاری خود نیست، باید پس از اتمام مدت چهار ماه مرخصی استعلاجی، درخواست مرخصی بدون حقوق دهد. کسب رضایت کارفرما یا مسئولان نیز شرط دیگری برای استفاده از این مرخصی است.

لازم به ذکر است که مرخصی بدون حقوق تنها برای نیروهای رسمی امکان‌پذیر است و کارکنانی که به صورت آزمایشی یا قراردادی مشغول به کار هستند، نمی‌توانند از این نوع مرخصی بهره‌مند شوند. رعایت این مراحل و شرایط به کارمند و کارفرما کمک می‌کند تا استفاده از مرخصی بدون حقوق به صورت قانونی و منظم انجام شود.

آیا مدت زمان مرخصی بدون حقوق جزو سوابق کاری محسوب می‌شود؟

مرخصی بدون حقوق به این معناست که کارمند برای مدتی از محل کار دور می‌شود و در این مدت حقوق دریافت نمی‌کند. بر اساس قانون کار، مدت زمان مرخصی بدون حقوق، به جز موارد خاص مانند ادامه تحصیل، جزو سوابق کاری و بازنشستگی کارکنان محسوب نمی‌شود. به عبارت دیگر، زمانی که فرد در مرخصی بدون حقوق است، این مدت به سابقه بیمه یا سنوات خدمت او اضافه نمی‌شود و تاثیری بر مزایای قانونی مانند بازنشستگی ندارد.

با این حال، مرخصی بدون حقوق باعث نمی‌شود موقعیت شغلی یا پست فرد از بین برود و کارفرما موظف است پس از پایان مرخصی، کارمند را به همان سمت یا موقعیت قبلی بازگرداند. این موضوع به کارمند این امکان را می‌دهد که نیازهای شخصی یا تحصیلی خود را بدون از دست دادن شغل مدیریت کند، هرچند مدت مرخصی بدون حقوق جزو سوابق قانونی او محسوب نخواهد شد.

آیا مرخصی بدون حقوق شامل بیمه، مزایا و عیدی می‌شود؟

یکی از سوالات مهم درباره مرخصی بدون حقوق این است که آیا در طول این مدت، کارمند یا کارگر از بیمه، مزایا و عیدی بهره‌مند می‌شود یا خیر. از آنجا که قرارداد کاری فرد در مدت مرخصی بدون حقوق به حالت تعلیق درمی‌آید، پرداخت حقوق، مزایا، عیدی و سایر پاداش‌ها متوقف می‌شود و کارمند به آن‌ها دسترسی ندارد.

با این حال، اگر خود فرد یا کارفرما حق بیمه مربوطه را در طول این مدت پرداخت کند، دوران مرخصی بدون حقوق جزو سوابق بیمه و سنوات خدمت محسوب می‌شود و در زمان بازنشستگی محاسبه خواهد شد. با این وجود، حتی در این حالت نیز مرخصی بدون حقوق شامل مزایای مالی مانند عیدی و پاداش نمی‌شود و تنها سابقه بیمه و بازنشستگی فرد تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

بازگشت به کار پس از مرخصی بدون حقوق

کارگر یا کارمند برای استفاده از مرخصی بدون حقوق باید حتماً رضایت کارفرما را جلب کرده و توافقات صورت گرفته را به صورت کتبی ثبت کند. به همین دلیل، بازگشت فرد به محل کار پس از پایان مرخصی بدون حقوق بدون هیچ مانعی انجام می‌شود و کارفرما موظف است قرارداد جدید یا تمدید قرارداد قبلی را با وی تنظیم کند تا جایگاه شغلی فرد حفظ شود.

عدم حضور نیروی کار پس از اتمام مرخصی

در صورتی که پس از پایان مرخصی بدون حقوق، کارمند تمایلی به ادامه همکاری نداشته باشد، موظف است به محل کار بازگشته و استعفا نامه رسمی خود را ارائه دهد. اما اگر مدت قرارداد هنوز تمام نشده و فرد بدون اطلاع و دلیل موجه به محل کار بازنگردد، این اقدام به‌عنوان ترک کار محسوب شده و قرارداد به صورت یک‌طرفه فسخ می‌شود. در چنین شرایطی، کارفرما می‌تواند به دلیل عدم رعایت شرایط مرخصی بدون حقوق یا ترک کار قانونی، علیه کارمند اقدام حقوقی کند.

تفاوت غیبت با مرخصی بدون حقوق

یکی از نکات مهم در مدیریت نیروی انسانی، تفاوت میان مرخصی بدون حقوق و غیبت است. مرخصی بدون حقوق با رضایت و توافق کارفرما و کارگر یا کارمند انجام می‌شود و تمام مراحل قانونی آن رعایت می‌گردد. اما اگر کارمند بدون اطلاع قبلی کارفرما در محل کار حاضر نشود، این اقدام به‌عنوان غیبت محسوب می‌شود و حقوق، مزایا و حتی تعطیلات هفتگی برای او محاسبه نمی‌شود. علاوه بر این، غیبت در پرونده کاری فرد ثبت شده و اخطار دریافت می‌کند تا از تکرار آن جلوگیری شود.

طبق قانون کار، در صورت تکرار غیبت:

• غیبت دوم: کارمند توبیخ می‌شود.
  
  
• غیبت سوم: علاوه بر کسر دستمزد، زمان غیبت در پرونده ثبت شده و کمیته‌ای برای بررسی شرایط بازگشت و دلایل غیبت تشکیل می‌شود.
  
  
• غیبت چهارم: نشان‌دهنده بی‌توجهی به اخطارها و عدم رعایت قوانین است و پیشنهاد اخراج کارمند ارائه شده و توسط کمیته به طور کامل بررسی می‌شود.

این قوانین نشان می‌دهند که مرخصی بدون حقوق کاملاً قانونی و با توافق صورت می‌گیرد، در حالی که غیبت بدون اطلاع قبلی پیامدهای حقوقی و انضباطی جدی برای کارمند به دنبال دارد.

جمع بندی

مرخصی بدون حقوق یکی از ابزارهای قانونی است که به کارمندان و کارگران اجازه می‌دهد برای مدتی مشخص از محل کار دور باشند بدون اینکه حقوق ماهانه دریافت کنند. این نوع مرخصی کاملاً مشروط به توافق و رضایت کارفرما است و استفاده از آن نیازمند رعایت مراحل و شرایط قانونی مانند پایان مرخصی استحقاقی، ارائه مدارک لازم و کسب موافقت رسمی کارفرما می‌باشد.

مدت زمان مرخصی بدون حقوق بر اساس توافق بین کارگر و کارفرما تعیین می‌شود و در موارد خاص، مانند همراهی همسر در ماموریت، می‌تواند تا چند سال ادامه یابد. لازم به ذکر است که دوران مرخصی بدون حقوق، به جز موارد خاص مانند ادامه تحصیل، جزو سوابق کاری و بازنشستگی محسوب نمی‌شود و مزایا، بیمه و عیدی در طول این مدت تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه حق بیمه توسط خود فرد یا کارفرما پرداخت شود.

بازگشت به کار پس از مرخصی بدون حقوق بدون مانع است و کارفرما موظف است کارمند را به همان موقعیت شغلی بازگرداند. در مقابل، غیبت بدون اطلاع قبلی پیامدهای حقوقی و انضباطی جدی دارد و با توبیخ یا حتی اخراج همراه است.

در نهایت، استفاده صحیح از مرخصی بدون حقوق و نگارش نمونه نامه رسمی درخواست مرخصی بدون حقوق به کارکنان کمک می‌کند تا حقوق قانونی خود را حفظ کنند و فرآیند مرخصی به صورت قانونی، شفاف و بدون مشکل انجام شود.